Rekomendacje z zakresu fizjoterapii związane z rekonstrukcją piersi

Chirurgia onkoplastyczna to w ostatnim okresie bardzo dynamicznie rozwijająca się gałąź medycyny. Operacje odtwórcze traktowane są jako bardzo ważny krok powrotu do zdrowia, powrotu do aktywności społecznej i zawodowej.  W przypadku braku przeciwwskazań, rekonstrukcja w formie jednoczasowej lub odroczonej, może zostać przeprowadzona u większości pacjentek u których został wykonany zabieg mastektomii. Traktowana jest obecnie jako standard leczenia onkologicznego.

Jednocześnie szeroki wachlarz stosowanych technik rekonstrukcyjnych sprawia, że odpowiednio dobrana fizjoterapia jest ważnym elementem zarówno przygotowania pacjentek do zabiegu, jak
i pooperacyjnego powrotu do pełnej sprawności.

Zalecenia przed zabiegiem rekonstrukcji piersi

Złożony charakter przeprowadzanych operacji rekonstrukcyjnych sprawia, że istotne jest wcześniejsze przygotowanie się do zabiegu. Przygotowanie psychofizyczne powinno mieć miejsce równolegle z przygotowaniem medycznym, a czas jaki pozostał do planowanej operacji, najczęściej kilka tygodni, powinien być jak najlepiej wykorzystany przez pacjenta. Podstawowe rekomendacje, jakie należy uwzględnić w przygotowaniach przedoperacyjnych to:

• poprawa wydolności ogólnej, poprzez wdrożenie różnorodnych form aktywności fizycznej mających na celu stymulację organizmu: spacery, marsze, nordic walking,
• wprowadzanie ćwiczeń oddechowych,
• w przypadku występujących ograniczeń ruchowych w obrębie barku zalecana jest konsultacja z fizjoterapeutą w celu wyrównania deficytów.

Nie bez znaczenia jest również:

• wprowadzenie odpowiednio zbilansowanej diety,
• rezygnacja z palenia tytoniu.

W przypadku zabiegów rekonstrukcyjnych odroczonych należy pamiętać, że dotychczasowe leczenie onkologiczne, w szczególności przeprowadzony wcześniej zabieg mastektomii oraz następująca po nim radioterapia mogą być przyczyną powstania szeregu zaburzeń strukturalnych i funkcjonalnych. Mogą to być rozległe pooperacyjne blizny, przykurcze, zrosty, zwłóknienia czy restrykcje tkankowe.

Dlatego przed ponowną interwencją chirurgiczną, bardzo ważnym elementem  przygotowanie jest indywidualna terapia ukierunkowana na:

• odpowiednim przygotowaniu struktur mięśniowo-powięziowych, w celu poprawy elastyczności, siły mięśniowej i koordynacji.

Warto podkreślić, że odpowiednie przygotowanie do zabiegu korzystnie wpływa na samopoczucie
i stan psychiczny pacjenta, ponieważ świadomość nadchodzącej operacji, często jest przyczyną stresu mającego negatywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.

Zalecenia po zabiegu rekonstrukcji piersi

Hospitalizacja po przebytej operacji jest najczęściej stosunkowo krótka, tym samym okres rekonwalescencji przebiega w warunkach domowych. Należy pamiętać, aby stosować się do pooperacyjnych rekomendacji lekarza prowadzącego i fizjoterapeuty. Zalecenia te mają charakter indywidualny i uzależnione są od oceny klinicznej pacjentki i rodzaju przeprowadzonej operacji.

Niemniej do najważniejszych możemy zaliczyć:

• noszenie gorsetu, pasa po rekonstrukcji piersi w celu stabilizacji protezy wg zaleceń lekarza (średnio około 2-3 mies.),
• używania ręki strony operowanej w ograniczonym zakresie ruchu, bez podnoszenia ramienia powyżej linii barku,
• nie zaleca się gwałtownego, ciężkiego dźwigania, stawiania silnego oporu ręką, wykonywania ruchów pchania lub ciągnięcia,
• odradza się wykonywanie ruchów, które powodują ból lub uczucie mocnego napięcia mięśnia piersiowego większego,
• zaleca się stopniowy powrót do wykonywania czynności dnia codziennego i delikatnych form aktywności fizycznej, pomagających w utrzymaniu kondycji i lepszego samopoczucia np. spacery, marsze,
• po 3–4 tygodniach, po konsultacji z chirurgiem, zaleca się powrót do normalnych aktywności.

Po zabiegu rekonstrukcyjnym oprócz powyższych zaleceń ogólnych ważne jest, aby już od pierwszego tygodnia, starać się o utrzymanie prawidłowej postawy oraz kontynuować ćwiczenia oddechowe i rozluźniające, mające na celu zwiększenia ruchomości klatki piersiowej.

Należy pamiętać aby ćwiczyć regularnie 2-3 razy w ciągu dnia, przez około 10 minut, powtarzając ćwiczenia w serii od 5 do 10 razy. Po 3-4 tygodniach, po konsultacji z lekarzem, przy braku przeciwwskazań zakres ćwiczeń powinien być stopniowo zwiększany do odzyskania pełnej sprawności. Zestaw proponowanych ćwiczeń należy uzgadniać z fizjoterapeutą.

Dr Marta Liszka specjalista fizjoterapii
Oddział Chirurgii Onkologicznej Chorób Piersi  – Wielkopolskie Centrum Onkologii