Nietrzymanie moczu
NIETRZYMANIE MOCZU (INKONTYNENCJA) – to mimowolne (niezależne od świadomej decyzji danej osoby) oddawanie moczu (mikcja) prowadzące do częściowego lub całkowitego opróżniania pęcherza moczowego.
U zdrowej osoby nerki produkują mocz, który trafia do pęcherza moczowego, stopniowo go wypełniając. Mocz nie wydostaje się z pęcherza dzięki mięśniom dna miednicy, które otaczają cewkę moczową i ją zaciskają. Gdy pęcherz moczowy jest pełny, informuje o tym mózg (pojawia się odczucie potrzeby oddania moczu). Następnie, mózg wysyła sygnał do mięśni miednicy, które ulegają rozluźnieniu (nie zamykają już cewki moczowej), a mięśnie pęcherza moczowego ulegają skurczowi, co prowadzi do wydalenia moczu z pęcherza (mikcji).
PRZYCZYNY NIETRZYMANIA MOCZU
Jeśli na którymś z powyższych etapów dochodzi do zaburzeń, prowadzi to do nieprawidłowości w oddawaniu moczu, w tym do nietrzymania moczu. Nietrzymanie moczu może być spowodowane:
- chorobami układu nerwowego (brak kontroli nad odruchem opróżniania pęcherza),
- przy urazach rdzenia kręgowego
- lub z powodu zaburzeń w obrębie dróg moczowych.
Nietrzymanie moczu zdarza się w każdym wieku i u obu płci, jednak najczęściej problem ten występuje u osób sparaliżowanych, w wieku starszym i podeszłym. Ponadto nietrzymanie moczu występuje częściej u kobiet (nawet u 1 na 5 kobiet po 40 roku życia), niż u mężczyzn.
Dolegliwości nietrzymania moczu sprzyja otyłość, menopauza, przewlekłe zaparcia oraz przebyte operacje ginekologiczne (np. usunięcie macicy). U mężczyzn nietrzymanie moczu zwykle związane jest z chorobami gruczołu krokowego i ich leczeniem chirurgicznym (np. usunięcie gruczołu krokowego).
RODZAJE NIETRZYMANIA MOCZU – wyróżnia się kilka rodzajów inkontynecji:
– ze względu na ilość moczu wydalonego w ciągu 4 godzin w niekontrolowany sposób (ml):
- kropelkowe – do 50 ml
- lekkie – 50-100 ml
- średnie – 100-200 ml
- ciężkie – 200-300 ml
- bardzo ciężkie – ponad 300 ml
– ze względu na przyczynę nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – związane jest z osłabieniem mięśni dna miednicy i/lub zwieracza cewki moczowej, przez co ujście pęcherza nie zamyka się poprawnie. Mocz może wydostawać się w niewielkich ilościach podczas śmiechu, kaszlu lub wysiłku fizycznego. Jest to najczęściej występująca forma nietrzymania moczu i dotyczy w szczególności kobiet.
Nietrzymanie moczu z naglącym parciem – spowodowane jest nieprawidłową i nadmierną aktywnością mięśni pęcherza. Ten rodzaj nietrzymania moczu odznacza się częstą i nagłą potrzebą oddania moczu, która nie daje czasu na dotarcie do toalety. Może do niego dojść nagle, np. w chwili usłyszenia płynącej wody, a nawet w przypadku planowania pójścia do toalety. Do nietrzymania moczu z naglącym parciem dochodzi, gdy pęcherz kurczy się zbyt wcześnie i nagle, zanim zostanie wypełniony i zanim otrzyma sygnał z mózgu. W większości przypadków przyczyna takiego zachowania pęcherza nie jest znana i lekarz rozpoznaje wówczas tzw. zespół nadpobudliwego (nadreaktywnego) pęcherza. Inne przyczyny nietrzymania moczu z naglącym parciem to: zapalenie pęcherza, choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane), u mężczyzn choroby gruczołu krokowego.
Nietrzymanie moczu z powodu przepełnienia pęcherza – wynika z problemu z opróżnianiem pęcherza, co powoduje jego przepełnienie. W efekcie dochodzi do wycieków, kropla po kropli, ponieważ usuwany jest nadmiar. Forma ta najczęściej występuje u mężczyzn. Szczególnie wysokie prawdopodobieństwo występuje przy przeroście prostaty.
Inkontynencja funkcjonalna – wynika z niezdolności dotarcia do toalety z powodu niesprawności psychicznej lub fizycznej. Często występuje u osób starszych z problemami ruchowymi lub chorobą Alzheimera.
Całkowite nietrzymanie moczu – Występuje u osób, które nie sprawują kontroli nad swoim pęcherzem. Całkowite nietrzymanie moczu to często wynik urazu, problemów z rdzeniem kręgowym, całkowitego uszkodzenia zwieraczy itp.
Nocne nietrzymanie moczu i moczenie nocne – odnosi się do zwiększonej potrzeby oddawania moczu w nocy. Może dotyczyć dorosłych z chorobami nerek prowadzącymi do ich niewydolności lub mężczyzn, którzy borykają się z problemem przerostu prostaty. Osoby cierpiące na moczenie nocne oddają mocz podczas snu.
Przy nietrzymaniu moczu poza leczeniem operacyjnym i/lub farmakologicznym można stosować standardowe zabezpieczenia typu pieluchy, pieluchomajtki, wkładki anatomiczne czy cewniki wewnętrzne, dla mężczyzn higienicznym i komfortowym rozwiązaniem są również cewniki zewnętrzne.